Monografia pt. Eufemizmy we wspóÅ‚czesnym jÄ™zyku sÅ‚owackim stanowi opracowanie zjawisk zwiÄ…zanych z szeroko pojÄ™tÄ… eufemizacjÄ…. Autorka na materiale sÅ‚owackim omawia eufemizmy funkcjonujÄ…ce w jÄ™zyku sÅ‚owackim, wypeÅ‚niajÄ…c tym samym lukÄ™ w badaniach sÅ‚owacystycznych w Polsce i na SÅ‚owacji. Praca ma charakter kulturoznawczo-lingwistyczny, bowiem eufemizmy sÄ… z jednej strony odpowiedziÄ… na tabu jÄ™zykowe, z drugiej, funkcjonujÄ… jako przykÅ‚ady bardziej kulturalnego sposobu wyrażania siÄ™. Opis eufemizmów wymaga wykorzystania opracowaÅ„ z różnych dziedzin: antropologii, kulturoznawstwa, socjologii, psychologii i oczywiÅ›cie jÄ™zykoznawstwa, bo chodzi o funkcjonowanie eufemizmów na pÅ‚aszczyźnie jÄ™zykowej. Prezentowane rozważania obejmujÄ… takie aspekty badawcze leksyki eufemizujÄ…cej, jak: definiowanie eufemizmów, postrzeganie ich w kontekÅ›cie funkcjonowania zjawiska tabu, wyszczególnienie pól znaczeniowych wybranych eufemizmów oraz sposobów ich jÄ™zykowej realizacji. Eufemizmom towarzyszÄ… nieodÅ‚Ä…cznie takie zjawiska jÄ™zykowe jak: ekspresywność, intensyfikacja cechy czy wartoÅ›ciowanie. Praca przynosi wiele spostrzeżeÅ„ na temat ciekawych zjawisk kulturowo-jÄ™zykowych, rejestruje nowe zjawiska we wspóÅ‚czesnym jÄ™zyku sÅ‚owackim, zmiany w zakresie przekraczania tabu oraz przemieszczania siÄ™ jednostek jÄ™zykowych ze sfery prywatnej, intymnej do sfery publicznej. Każdy z prezentowanych rozdziaÅ‚ów może stanowić odrÄ™bny przedmiot bardziej szczegóÅ‚owych analiz i charakterystyk. W pracy zwraca uwagÄ™ fakt wyraźnej cezury co do zasobu i funkcjonowania eufemizmów we wspóÅ‚czesnym jÄ™zyku sÅ‚owackim, jakÄ… stanowi poczÄ…tek lat 90. XX wieku – ich funkcjonowanie w nowej rzeczywistoÅ›ci od lat 90. XX wieku, odmiennej od tej, jaka miaÅ‚a miejsce w czasie wspólnej paÅ„stwowoÅ›ci czesko-sÅ‚owackiej.

Celem monografii jest prezentacja eufemizmów leksykalnych w jÄ™zyku sÅ‚owackim wraz z ich uwarunkowaniami kulturowymi i spoÅ‚ecznymi, a także wskazanie na ich kwalifikacje sÅ‚ownikowe. W badanym materiale starano siÄ™ odnieść do najważniejszych krÄ™gów – dziedzin tematycznych eufemizmu, jednak nie wszystkie z pól znaczeniowych zostaÅ‚y zaprezentowane. Ze wzglÄ™du na zÅ‚ożoność i rozlegÅ‚ość problematyki z zakresu niniejszej pracy zostaÅ‚y wyÅ‚Ä…czone: etykieta jÄ™zykowa, przekleÅ„stwa i wyzwiska, niektóre przywary i wady ludzkie, a także okreÅ›lenia statusu finansowego.

Monografia nie przedstawia pragmatycznego opisu eufemizmów, prezentuje bowiem ujÄ™cie systemowe uwzglÄ™dnionych eufemistycznych jednostek leksykalnych. RozlegÅ‚e aspekty pragmatyczne eufemizmów mogÄ… stanowić w przyszÅ‚oÅ›ci interesujÄ…cy obiekt badaÅ„. Przedmiot opisu stanowiÄ… jednostki leksykalne: pojedyncze utrwalone leksemy, a także wyrażenia i zwroty peryfrastyczne potoczne o charakterze sfrazeologizowanym, czy zmetaforyzowanym. W pracy wykorzystano materiaÅ‚ sÅ‚ownikowy, liczne przykÅ‚ady ze sÅ‚owackiego korpusu narodowego, a także z samodzielnie przeprowadzonej ekscerpcji tekstów sÅ‚owackich. DziÄ™ki takiemu ujÄ™ciu monografia ma walor poznawczy, może być również przydatna w glottodydaktyce i praktyce tÅ‚umaczeniowej. Wyróżnione przykÅ‚ady pochodzÄ… z tekstów literackich, beletrystycznych i prasowych. ObejmujÄ… zarówno eufemizmy mowy potocznej, jak i oficjalnej.